Chúc văn Đức thánh Thượng Đẳng Phúc Thần: Ông Tổ nghề thêu Lê Công Hành – Tác giả: Tiến sĩ Sử học Đinh Công Vỹ

CHÚC VĂN ĐỨC THƯỢNG ĐẲNG PHÚC THẦN
– ÔNG TỔ NGHỀ THÊU LÊ CÔNG HÀNH

Đây: Rừng quýt trĩu vàng quả ngọt
Kia: Đường dâu xanh ngát tơ tằm
Một vùng gấm dệt nghìn năm
Đã thành Quất Động tiếng tăm muôn đời!

Đình Lưu Xá chói ngời linh diệu
Nhà Tổ thờ tỏ chiếu danh thơm
Cây học thắm, quả văn ươm
Quốc Khái, Thế Hổ quế tiên đỏ bừng…

Nhớ từ thuở: Chính Trung nổi loạn
Phi Bùi Ban tránh nạn về đây
Ôm theo hoàng tử trên tay
Phúc Đăng đổi họ Mạc thay bằng Bùi.

Đồ nối Đăng sinh sôi dòng họ
Qua mấy đời nhân số càng tăng
Mạc triều bại tới Cao Bằng
Trung hưng Lê – Trịnh đăng quang Long thành.

Bùi Quốc Khái tinh anh lớn dậy
Đèn thập đăng lộng lẫy khai hoa
Chói bừng hào khí Đông A
Để thi xin đổi Bùi ra thành Trần.

Đốn củi vẫn chuyên cần nhớ viết
Kéo vó còn mải miết ôn thơ
Đom đóm sáng mãi không mờ
Còn đây lấp lánh những giờ đọc đêm.

Dòng sông Hồng êm đềm tuôn chảy
Bỗng ngút trời sóng dậy phá đê
Theo dân phòng hộ mải mê
Thư sinh đội đất khó bề đứng lên.

Quan thấy lạ đến bên Quốc Khái
Vế đối ra cây trái danh nêu:
Ông quan thị cắm đường tiêu
Trị cơn hồng thủy dân nhiều cậy ơn.

Lời Khái đối mạnh hơn quan phán:
Quất Động trai Bảng nhãn đỗ cao
Quân vương phù lập quyền trao
Chí trai có thỏa anh hào mới cam.

Từ buổi ấy càng ham mê sách
Dẫn đến ngày tùng bách ganh đua
Thần Tông lấy đỗ móc mưa
Vinh quy Tiến sĩ tiễn đưa rực hồng.

Năm Bính Tuất Bộ Công chức trọng
Vua Chân Tông sai cống Bắc phương
Lãnh sứ bộ, vượt biên cương
Quan đưa người Bắc tính phương thử đoàn.

Dẫn vào chốn ngút ngàn rừng trúc
Dẫn tới miền ngang dọc núi hang
Ngoằn ngoèo thung lũng bậc thang
Con sông chảy ngược mênh mang xuyên trời.

Lương đã cạn người người mệt nhọc
Ngựa dừng chân lăn lóc hý vang
Quyền biến Chánh sứ đàng hoàng
Sai quân tre chặt dậm đan khéo làm.

Hãy xuống sông quăng nơm bắt cá
Hãy lên rừng hái quả tìm măng
Sứ đoàn hết đói càng hăng
Bắc phương lại cứ băng băng hành trình.

Đây là lúc nhà Minh cùng mạt
Sau hai năm Thanh đoạt Bắc Bình
Phúc Lâm Thế tổ vào kinh
Còn bao chống đối rập rình khắp nơi.

Nọ bão lụt ngập trời cản lối
Kia phục Minh binh nổi ngăn đường…
Hẳn đi sứ phải phi thường
Quốc Khái tầm mắt tinh tường rộng xa.

Đây Bắc Kinh cung tòa hùng vĩ
Bên nhà dân giản dị ngói xanh
Triều Thanh đúng buổi bình minh
Còn in bia dấu Sùng Trinh chưa mờ.

Quốc Khái đến đợi chờ càng rõ
Hiểu tình dân, thấu tỏ Việt – Hoa
“Tam quy”, “Cửu khấu” trải qua
“Cung tiến biểu” thấy văn hoa sứ thần.

Thanh Thế tổ ân cần tiếp sứ
Rõ hùng tài muốn thử xem sao
Hoàng thành dựng một lầu cao
Xin mời Chánh sứ lên trao lời vàng?

Lên tới đỉnh, nhìn thang lính giấu?
Vào trong lầu, gọi thấu không ai?
Chỉ nhìn rõ một bàn ngai
Đỏ xanh hai lọng, treo dài nghi môn

Rồng theo phượng nét son lời đẫm
“Phật tại tâm” dòng thắm chữ tô
Kia tượng Di Lặc bụng to
Hai chum nước lớn bệ thờ đặt cao.

Đây trong góc một dao sáng rực
Đôi cây tre xanh biếc bên thềm
Bụng càng đói, mắt sáng thêm
Quốc Khái cảm thấu mùi thơm Phật thần.

Rõ bánh khảo tượng ăn nuôi dưỡng
Rõ nước ngon chum uống khỏe ra
Chẻ tre nan vót nhìn qua
Thấy cách làm lọng đường tà nét cong.

Hạ nghi môn phượng rồng phát hiện
Tháo chỉ màu kim tuyến học thêu
Tự học, rồi sớm lại chiều
Ngồi trên lầu chỉ thấy nhiều cánh dơi.

Ơi tự do, ơi đời tù túng!
Ta mãi sao ngồi đứng ở đây?
Nhưng kìa: Nhìn những cánh bay
Tưởng lọng cản khí mà say, mà mừng!

Trần Quốc Khái ung dung cầm lọng
Nhảy xuống lầu nhẹ bỗng như bay
Nhìn kia: Sứ khỏe về đây!
Quan quân Minh phục đưa ngay vào chầu.

Hoàng đế cười: Tượng đâu, sao mất?
Quốc Khái tâu: Thưa: “Phật tại tâm”
Đế khen câu nói đủ tầm
Sứ thần linh hoạt có tâm lại tài…

Đợt cống sứ kéo dài đã hết
Tới kỳ rồi: Mải miết về Nam
Tiễn đưa lưu luyến luận đàm
Thanh Thế tổ phán: “Người Nam mẫn cường”.

Đây là lúc con đường tơ lụa
Khắp Đông – Tây chan chứa giao lưu
Minh, Thanh nổi tiếng nghề thêu
Cố, Tô, Thục, Việt vẻ điều sắc hoa.

Nàng Hàn Thị dung hòa thêu vẽ
Các nữ hồng muôn vẻ tươi xinh
“Bốn vùng danh tú” lung linh
Thành Đô, Tô, Quảng… nét hình dậy vang.

Trần Quốc Khái tay vàng đã luyện
Đường về Nam chứng kiến hiểu thêm
Hiểu người tinh xảo đường kim
Từ Nghiêu Thuấn đã áo xiêm thêu thùa.

Lại thầm nghĩ: Đây xưa thuộc Việt
Khăn khố may riêng biệt đời Hùng
Đế Trưng tái chiếm đất Trung
Cờ chỉ vàng đã bay tung Động Đình.

Lý, Trần cũng đều tinh đường vẽ
Cống vật thêu muôn vẻ thắm tươi
Lọng kia quan chức ngời ngời
Bắc phương cảm phục con người Đông A.

Ôi học người, học ta đều được
Tự hào đem về nước truyền lưu
Thăng Long phần phật cờ thêu
Ôi ngày đón sứ yêu kiều sắc xuân!

Cả vua chúa muôn phần kính phục
Sắc chỉ ban quan chức bậc cao
Thượng thư Công Bộ tự hào
“Lê Công” quốc tính húy trao tên “Hành”.

Sau việc công hoàn thành toàn diện
Người thường ra Đài Yến dạy dân
Hướng Dương, Tam Xá, Đô Quân
Vũ Lăng, Hương Giải còn ngân tiếng người…

Từ Quất Động sáng ngời năm xã
Sao Tổ nghề cảm hóa nhiều nơi…
Nhưng: Ôi! Thảm thiết bao người
Mười hai tháng sáu sao trời vụt rơi!

Vua chúa cũng rụng rời phó cáo
Lương Quận công Thái Bảo truy phong
Ôi! Năm xã lệ ròng ròng
Lập đền dân tỏ tấm lòng kính thương.

Đền chót vót ba tầng lưu luyến
Bên dòng Ngưu xao xuyến nhớ nhung
Vũ Du, Vân Cẩm trùng phùng
Hai bia đền rõ dáng hùng người xưa.

Rõ Tổ nghề móc mưa sống động
Xứng nước non thờ vọng bao nơi:
Chợ thêu, chợ yếm… tuyệt vời
Hà thành đình chợ vọng lời tôn vinh.

Đây lửa hương Ninh Bình bừng tỉnh
Kia Đông Triều, Nam Định chuyện linh
Thần thêu, thần lọng ân tình
Thành thần sông biển trung trinh vọng thờ.

Ôi! Thành Huế không mờ Cẩm Tú
Phố phường thêu rực rỡ gấm hoa
Lâm Đồng – Đà Lạt thờ xa…
Ơi tài thêu Bắc chan hòa vào Nam!

Còn nhiều chốn dự tham cúng tế
Xứng danh người điển lễ quốc gia
Phúc thần Thượng đẳng cổn hoa
Sắc vua mũ áo, thiết tha nối dài.

Ôi! Tháng sáu mười hai thành tục
Tam, nguyên… sinh náo nức dâng lên!
Đồ thêu vàng đỏ vững bền
Người về quê lễ mới lên Long thành…

Ôi! Đức Lê Công Hành sống mãi.
Người là sao đối ngoại cao thâm
Long lanh soi Bắc vượt tầm
Chiếu về Nam biến trăng rằm sáng soi.

Người miệng Hoa, tay ngời nét ngọc
Tạo nên thời gấm vóc lọng thêu
Công người trời biển cao siêu
Xin dâng lễ tục mong nhiều xét soi!

Kính cáo thượng hưởng!
Ngày mùng 6 Tết Giáp Thìn
Tiến sĩ Đinh Công Vỹ phụng soạn kính dâng!