Ngày 5-7, nhà toán học người Ukraine Maryna Viazovska nhận Huân chương Fields, giải thưởng toán học cao quý nhất thế giới, tại Phần Lan.
Bà Maryna Viazovska hiện là giáo sư giảng dạy tại Viện Công nghệ liên bang Thụy Sĩ.
Theo báo New York Times, bà Viazovska là người Ukraine đầu tiên và là người phụ nữ thứ hai trên thế giới từng chiến thắng giải thưởng Fields. Huân chương Fields, hay còn gọi là giải Nobel toán học, được trao cho các nhà toán học dưới 40 tuổi kể từ khi giải ra đời năm 1936.
Tính đến trước năm 2022, có 60 người đã nhận giải thưởng Fields về toán học, trong đó có 59 nam giới. Năm 2014, nhà toán học người Iran Maryam Mirzakhani, làm việc tại ĐH Stanford (Mỹ), đã trở thành người phụ nữ đầu tiên nhận giải Fields về toán học.
Giáo sư Ngô Bảo Châu cũng từng nhận giải thưởng danh giá này vào năm 2010.
Bà Viazovska giành Huân chương Fields cho công trình đóng gói hình cầu (sphere packing), một vấn đề đã làm nản lòng nhiều nhà toán học trong hàng trăm năm qua. Về cơ bản, công trình liên quan đến việc làm thế nào để có thể sắp xếp các hình cầu vào trong một container theo cách ít chiếm không gian nhất.
Theo báo New York Times, cho đến nay việc đóng gói các hình cầu có kích thước giống nhau trong nhiều hơn 3 chiều không gian là không thể, dù có một số trường hợp ngoại lệ.
Năm 2016, giáo sư toán học Viazovska đã tìm ra một “công thức ma thuật” chứng minh cách đóng gói tốt nhất trong 8 chiều và 24 chiều.
Bà Viazovska, 37 tuổi, đã nhận Huân chương Fields tại thủ đô Helsinki của Phần Lan. Trước đó, lễ trao giải được dời từ thành phố Saint Petersburg, Nga tới thủ đô Phần Lan do dư luận thế giới phản đối chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga tại Ukraine.
Cùng nhận giải với bà Viazovska là ba nhà toán học khác, gồm: giáo sư James Maynard (35 tuổi, làm việc tại ĐH Oxford), ông Hugo Duminil-Copin (36 tuổi, từ ĐH Geneva) và ông June Huh (39 tuổi, từ ĐH Princeton), báo Guardian đưa tin.
Giải thưởng Fields được trao lần đầu tiên vào năm 1936 và sau đó bị gián đoạn cho đến năm 1950. Kể từ đó, giải được trao mỗi 4 năm một lần cho 4 nhà toán học dưới 40 tuổi.
Bà Viazovska sinh năm 1984 tại Kiev, Ukraine. Bà tốt nghiệp ĐH Quốc gia Taras Shevchenko của Kiev trước khi lấy bằng thạc sĩ tại ĐH Kaiserslautern và bằng tiến sĩ tại ĐH Bonn, đều ở Đức. Hiện bà đang là giáo sư tại Viện Công nghệ liên bang Thụy Sĩ ở thành phố Lausanne.
Tại lễ trao giải, bà cho biết mình rất buồn khi mới chỉ là người phụ nữ thứ hai nhận giải thưởng danh giá này, và bà hy vọng điều này sẽ thay đổi trong tương lai.
ANH THƯ
