Theo chuyên gia World Bank, tỷ lệ đô thị hóa của Việt Nam dự kiến đạt 50% vào năm 2030 và 70% vào năm 2050, dự kiến đóng góp tới 85% vào GDP năm 2030. Tỷ lệ đất xây dựng đô thị đạt 2,3% diện tích tự nhiên.
Góp ý về định hướng phát triển hệ thống đô thị Quốc gia trong dự thảo Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050 của Việt Nam tại hội thảo Tham vấn ý kiến các tổ chức quốc tế, đơn vị tư vấn quốc tế, ngày 26/7, TS. Phó Đức Tùng, chuyên gia của World Bank cho biết, một số nhận định của World Bank về hệ thống đô thị Việt Nam dựa trên thông lệ quốc tế, căn cứ vào mật độ dân số và diện tích xây dựng tập trung thì sự phát triển đô thị của Việt Nam đang thiếu cân đối.
Từ đó, ông Tùng nêu ra nguyên tắc phát triển hệ thống đô thị quốc gia cần đảm bảo các yếu tố bền vững và an ninh quốc phòng. Quy mô của hệ thống đô thị tất yếu sẽ tăng, tỷ lệ đô thị hóa dự kiến đạt 50% vào năm 2030 và 70% vào năm 2050, dự kiến đóng góp tới 85% vào GDP năm 2030, tỷ lệ đất xây dựng đô thị đạt 2,3% diện tích tự nhiên. Hệ thống đô thị cần phải phát triển thành mạng lưới, có mối liên kết hệ thống, chứ không chỉ là một tập hợp các điểm đô thị rời rạc.
Hệ thống hạ tầng mang tính định hướng quốc gia gồm những hạ tầng chiến lược nhằm hướng tới thực hiện hóa định hướng quy hoạch và tăng cường hiệu quả của hệ thống đô thị cần phải được thực hiện trước, để dẫn dắt phát triển đô thị chứ không phải chỉ là đi sau để phục vụ cho những đô thị hiện hữu.
“Về kinh tế, hệ thống đô thị là cốt lõi của tăng trưởng kinh tế. Vì thế, cấu trúc của hệ thống đô thị cần gắn liền với chiến lược phát triển kinh tế, nhất là cần phải tạo ra những sự tập trung theo hành lang, vùng trọng điểm, để có thể trở thành đầu tàu về tăng trưởng kinh tế”.
TS. Phó Đức Tùng, chuyên gia của World Bank
Định hướng dải đô thị biển tham gia vào trường bất động sản cao cấp quốc tế
Tham vấn về cấu trúc xây dựng vùng kinh tế đô thị, TS. Phó Đức Tùng nêu ra định hướng 2 vùng – 1 chuỗi – 1 dải. Trong đó, 2 vùng trọng điểm là TP Hà Nội và TP HCM tham gia vào trường quốc tế với quy mô 25 – 40 triệu dân.
Chuỗi đô thị chính cấp II ở miền Trung với các điểm trên chuỗi là trung tâm cấp tỉnh – kết nối thành chuỗi. Dải đô thị biển và hải đảo tham gia vào trường bất động sản cao cấp quốc tế.
Chia sẻ thêm với Mekong ASEAN bên lề hội thảo về định hướng đưa dải đô thị biển và hải đảo vào tham gia vào trường bất động sản cao cấp quốc tế, ông Tùng cho rằng cần có chiến lược quốc gia quan trọng không phá hủy tài nguyên, bảo vệ tài sản và định vị đây là món hàng bán quốc tế chứ không phải bán trong nước để phát huy hết tiềm năng.
Đối với quy hoạch quốc gia phải đảm bảo cả hệ thống đô thị thân thiện với môi trường, tập trung vào các chiến lược chính. Trong đó, vùng trũng có khả năng ngập úng lâu dài trước đây là trung tâm cần định hướng di chuyển lên vùng cao để thích ứng với khí hậu. Quy mô môi trường cấp quốc gia là các lưu vực sông – vùng quản lý nguồn nước tổng hợp, muốn bảo vệ được môi trường phải quản lý được nguồn nước để có chiến lược bảo vệ từng lưu vực sông cũng như liên kết mạng lưới các lưu vực.
Định hướng tổ chức không gian biển theo Quy hoạch tổng thể quốc gia.
Ngoài ra, về vấn đề xác định liên kết là vấn đề trọng tâm, chuyên gia của World Bank cho rằng cần dựa trên logic của liên kết để thực hiện. Đối với TP Hà Nội và TP HCM cần xác định đây là liên kết kinh tế là chính, mục đích tạo ra một vùng mạnh đóng vai trò quốc tế. Trong đó, có nhiều yếu tố xuất phát từ tự nhiên, chẳng hạn như hàng lang kinh tế Đông Nam Bộ hay phía Bắc của Đồng bằng Sông Hồng với nhiều huyết mạch dẫn ra cảng thì tự sẽ xuất hiện liên kết tự nhiên.
“Những lõi trung tâm đô thị như TP Hà Nội hay TP HCM thì sẽ có sức hút của đô thị lớn. Nhưng mối liên kết giữa các trung tâm với các dải phải xác định không phải là một liên kết hàng hóa, mà là liên kết cho các nhân lực cao cấp, các loại dịch vụ đi từ trung tâm phục vụ các dải kết nối và bản chất phải là đủ nhanh để tạo mọi thuận lợi. Để đảm bảo được tốc độ thời gian chỉ có liên kết đường sắt”, ông Tùng chỉ ra.
Để thực hiện quy hoạch tổng thể quốc gia về đô thị, TS. Phó Đức Tùng cũng nhấn mạnh nguyên tắc cần hội tụ và gia tăng dân cư vào những vùng đô thị động lực, những đô thị lớn trọng điểm. Hỗ trợ quá trình di dân theo nhu cầu kinh tế và tạo điều kiện cho dân nhập cư.
Đồng thời, nâng cấp và công nhận những vùng trước đây thuộc nông thôn lên đô thị, khi đạt đủ các tiêu chí, đặc biệt là về mật độ dân cư và tỷ lệ phi nông nghiệp để có chính sách phát triển phù hợp, đáp ứng nhu cầu nâng cấp chất lượng môi trường sống của bộ phận lớn dân cư.
Mở rộng địa giới hành chính đô thị và nội thị ra các vùng hành chính lân cận, sáp nhập chính quyền địa phương và chính quyền đô thị để tinh giản bộ máy, đồng thời có chiến lược đồng nhất cho phát triển đô thị đối với những địa phương có đủ điều kiện.
Cải thiện đầu tư công tháo gỡ rào cản quy hoạch
Nêu ra những định hướng tại hội thảo, Thứ trưởng KH&ĐT Trần Quốc Phương cho rằng, một trong những yêu cầu quan trọng của bản quy hoạch là hướng tới mục tiêu xác định những không gian định hướng phát triển mang tầm quốc gia, quốc tế. Do vậy mỗi vấn đề đặt ra cho quy hoạch phải soi chiếu nó ở tầm bản quy hoạch tương ứng.
Bà Carolyn Turk, Giám đốc World Bank tại Việt Nam (trái) và Thứ trưởng KH&ĐT Trần Quốc Phương đồng chủ trì hội thảo. Ảnh: Phương Thảo.
Thứ trưởng KH&ĐT Trần Quốc Phương
“Công tác triển khai quy hoạch hết sức đặc thù như khung văn bản mang tính định hướng để quy hoạch cấp thấp hơn căn cứ vào định hướng. Đó cũng là tầm quan trọng của quy hoạch quốc gia. Quy hoạch tổng thể quốc gia giải quyết những vấn đề lớn của cả quốc gia không chỉ giải quyết vấn đề 1 tỉnh hay 1 vùng. Nguyên tắc bắt buộc quy hoạch cấp thấp hơn phải theo quy hoạch cấp trên để tạo sự thống nhất”.
Cùng quan điểm với Thứ trưởng Trần Quốc Phương, bà Carolyn Turk, Giám đốc Quốc gia World Bank tại Việt Nam khẳng định, phải cân nhắc quy phạm pháp luật, thể chế để hỗ trợ quy hoạch, nhất là với các vùng động lực, hành lang kinh tế. Cần đảm bảo từng quy phạm pháp luật liên quan đến đầu tư theo chiều dọc, ngang, theo cấp vùng một cách phù hợp, có sự linh hoạt giữa sự phối hợp trung ương – địa phương.
Trong quá trình triển khai quy hoạch phải cải thiện quy trình đầu tư công, từ lựa chọn đến giải ngân. Những năm qua, quá trình triển khai đầu tư công đã bị chững lại ít nhiều.
“Quy hoạch sẽ không ý nghĩa nếu đầu tư công không được cải thiện, đẩy nhanh. Chúng ta cần suy nghĩ, cân nhắc về các cản trở, ách tắc để triển khai nhanh các quy hoạch không gian này. Đơn cử như câu chuyện giải phóng mặt bằng. Nếu quy hoạch xây dựng tốt mà có rào cản trong đầu tư công thì cũng ảnh hướng đến lộ trình này. Ngân hàng thế giới sẽ tiếp tục hỗ trợ Chính phủ Việt Nam trong thời gian tới”, bà Carolyn Turk khẳng định.
Phương Thảo
