Những khúc hát của Kabir – Bùi Xuân (dịch)
Kabir (1440 – 1518), là một nhà thơ huyền bí của Ấn Độ, là người “đề cao lòng tin yêu giữa con người và quả quyết rằng lòng tin chân chính không phải tuân theo những lễ nghi của tôn giáo” ( Lưu Đức Trung – Phan Thu Hiền: Hợp tuyển văn học Ấn Độ, Nxb Giáo Dục, HN, 2000, tr 277)… Chúng tôi xin giới thiệu một chùm thơ của Kabir được rút ra từ tập Những khúc hát của Kabir (Songs of Kabir) do đại thi hào Rabindranath Tagore chuyển ngữ từ tiếng Hindi sang tiếng Anh.
VII
Khi chính Ngài cho thấy Ngài, Brahma1 mang vào trong biểu hiện
Điều đó không bao giờ có thể nhìn thấy.
Như hạt giống ươm mầm, như bóng mát của cây, như khoảng trống trên bầu trời, như các hình thức vô hạn trong lời nói –
Vì vậy, từ ngoài Vô Hạn, Vô Hạn đến; và từ Vô Hạn, hữu hạn kéo dài.
Sinh vật ở trong Brahma, và Brahma ở trong sinh vật: chưa bao giờ phân biệt,
cũng chưa bao giờ thống nhất.
Chính Ngài là cây, hạt giống và mầm sống.
Chính Ngài là hoa, là quả, và bóng râm.
Chính Ngài là mặt trời, ánh sáng, và thắp sáng.
Chính Ngài là Brahma, sinh vật, và Maya2.
Chính Ngài là hình thức đa dạng, là không gian vô tận;
Ngài là hơi thở, lời nói, và ý nghĩa.
Chính Ngài là giới hạn và vô hạn: và vượt cả giới hạn và vô hạn là Ngài, Đấng Tinh Khiết.
Ngài là Tâm Trí Khắp Nơi trong Brahma và trong các sinh vật.
Linh Hồn Tối Cao nhìn thấy trong tâm hồn,
Là Cái Điểm được nhìn thấy trong Linh Hồn Tối Cao,
Và trong Cái Điểm ấy, cái bóng được nhìn thấy một lần nữa.
Kabir hạnh phúc bởi vì ông có được tầm nhìn cao vợi này!
IX
Ôi làm sao tôi bày tỏ bằng lời nói bí mật ở bất cứ lúc nào?
Ôi làm sao tôi có thể nói Ngài không như thế này, và Ngài là như thế kia?
Nếu tôi nói rằng Ngài ở trong tôi, vũ trụ sẽ xấu hổ:
Nếu tôi nói rằng Ngài không có trong tôi, đó là sự giả dối.
Ngài đã khiến thế giới bên ngoài và thế giới bên trong trở thành một khối không thể chia cắt;
Ý thức và vô thức, cả hai đều là cái ghế để chân của Ngài.
Ngài không phải dễ thấy cũng không phải che giấu, ngài không phải lộ ra cũng không phải không lộ ra.
Không có lời để nói rằng đó là Ngài.
XII
Nói với tôi, Ôi Thiên Nga, chuyện xưa của bạn.
Từ mảnh đất nào bạn tới, Ôi Thiên Nga? Bạn sẽ bay đến bờ biển nào?
Bạn sẽ làm tổ ở đâu, Ôi Thiên Nga, và bạn sẽ tìm kiếm gì?
Ngay sáng nay, Ôi Thiên Nga, hãy thức giấc, vươn mình, theo tôi.
Nơi đó là vùng đất không có sự ngờ vực hoặc sự kêu than của những
luật lệ: nơi đó sự khiếp sợ của Thần Chết cũng không,
Nơi đó, khu rừng mùa xuân là một bông hoa, và thơm ngát mùi hương
“Bạn là Tôi” được sinh ra trên gió:
Nơi đó, con ong của trái tim được đắm mình, và mong muốn không có niềm vui khác.
XIV
Dòng sông và những con sóng của nó chỉ là một: ở đâu là sự khác nhau giữa chúng?
Khi sóng dâng cao, nó là nước; và khi rơi xuống, nó vẫn là nước. Hãy nói với tôi, thưa Ngài, ở đâu là sự khác biệt?
Bởi vì mang tên là sóng, nó sẽ không còn được xem là nước nữa chăng?
Ở trong Linh Hồn Vũ Trụ Tối Cao, toàn thế giới đang được nói như là hạt:
Hãy nhìn tràng hạt kia với đôi mắt của trí tuệ.
XVI
Giữa hai cực của ý thức và vô thức, ở đó trí tuệ tạo ra một chuyển động:
Treo lên trên đó tất cả sinh vật và thế giới, và không bao giờ ngừng ảnh hưởng.
Hàng triệu sinh mệnh ở đó: mặt trời và mặt trăng ở trong dòng chuyển động đó:
Hàng triệu thiên kỷ đi qua, và chuyển động tiếp tục.
Tất cả đều chuyển động! bầu trời và trái đất và không khí và nước; và Chúa chính là người tạo ra các hình thức:
Và trông thấy được điều này đã khiến Kabir là một người hầu.
XIX
Tim tôi ơi! Linh Hồn Tối Cao, Người Thầy vĩ đại, đang đến gần bạn: thức dậy, thức dậy đi thôi!
Hãy chạy đến đôi bàn chân trần của Người Yêu Dấu: Chúa của bạn đang đứng cạnh đầu của bạn.
Bạn đã ngủ mê trong vô số tuổi đời; sớm mai này bạn không thức dậy sao?
XXI
Đèn thắp sáng từng nhà, Ôi người mù! và anh đã không thấy gì.
Một ngày kia mắt anh bất ngờ mở ra, và anh sẽ thấy: xích xiềng của cái chết tuột khỏi anh.
Không có gì để nói hoặc để nghe, không có gì để làm: anh là người đang sống, chưa chết, và sẽ không bao giờ chết nữa.
Bởi vì anh sống trong cô đơn, cho nên Yogi3 bảo rằng ngôi nhà của anh ở xa.
Chúa của anh ở gần: thế mà anh lại trèo lên cây cọ để tìm kiếm Người.
Tu sĩ Bà la môn đi từ nhà này đến nhà khác và hướng mọi người vào
niềm tin:
Chao ôi! Suối nguồn thật sự của cuộc sống đang ở bên anh, anh lại đặt hòn đá để tôn thờ.
Kabir nói: “Tôi không bao giờ có thể diễn tả thế nào là sự ngọt ngào của Chúa.
Yoga và chuỗi hạt, đức hạnh và trụy lạc – đều vô ích với Ngài”.
XXX
Trên tán cây này có một con chim: nó nhảy nhót trong niềm vui cuộc sống.
Không ai biết nó từ đâu tới: và chẳng ai hay, đâu là nỗi nhọc nhằn để nó
có thể có được tiếng hót?
Nơi cành cây tỏa bóng râm, chim có chiếc tổ của mình: nó về tổ buổi tối và sớm mai bay đi, không nói một lời trong đó chứa nghĩa của nó.
Không ai nói với tôi rằng con chim này đang hót trong tôi.
Nó có thể không có sắc màu mà cũng không thể có sắc màu, nó không có hình thức mà cũng không có đường nét:
Nó đậu trong bóng tối tình yêu.
Nó cư ngụ trong cái Không Thể Vươn Tới, cái Vô Biên, và cái Vĩnh Cửu; và không một dấu vết khi nó đến hoặc đi.
Kabir nói: “ Ôi người anh em Sadhu! sâu thẳm là điều bí ẩn. Hãy để cho người khôn ngoan biết được nơi nghỉ ngơi của chim.”
XXXIV
Tình yêu giữa người và tôi làm sao có thể chia lìa?
Như lá sen nằm trên mặt nước: người là Chúa tể của tôi và tôi là tôi tớ của Người.
Như đêm nào con chim Chakor cũng chăm chú nhìn ra bóng tối để nhìn thấy mặt trăng: người là Chúa tể của tôi và tôi là tôi tớ của Người.
Từ khởi đầu cho đến kết thúc thời gian, ở đó là tình yêu giữa Người và tôi, và tình yêu như thế làm sao có thể tàn lụi.
Kabir nói: “Như dòng sông nhập vào biển cả, trái tim tôi hòa hợp cùng Người”.
XXXVIII
Chiếc khóa của lỗi lầm cài chặt cửa, hãy mở nó bằng chiếc chìa khóa của tình yêu:
Như vậy, bằng cách mở cửa, bạn đánh thức được Người Yêu Dấu.
Kabir nói: “Hỡi người anh em! Đừng bỏ lỡ vận may như thế”.
XLIII
Tôi cười khi nghe nói rằng con cá ở trong nước mà chịu khát:
Anh không thấy Thực Tại ở trong ngôi nhà của mình, và anh lang thang tìm hoài từ rừng này qua rừng nọ!
Đây là chân lý! Anh muốn đi đâu thì đi, Benares hoặc Mathura; nếu anh không tìm thấy linh hồn mình, thế giới sẽ không có thực với anh.
LXXVII
Tim tôi ơi! hãy đi tới xứ sở kia, nơi cư ngụ của Người Yêu Dấu, người làm
say đắm trái tim tôi.
Ở đó Người Tình đổ đầy bình nước múc lên từ giếng, dù nàng không có
sợi dây thừng kéo nước;
Ở đó những đám mây không che kín bầu trời, nhưng mưa rơi trong
cơn mưa nhẹ nhàng;
Ôi đấng vô hình! đừng ngồi trước cửa nhà người; đi ra và tắm mình trong cơn mưa của người!
Ở đó luôn có ánh trăng và không bao giờ tối tăm; và ai bảo chỉ có một mặt trời? đất đó tỏa sáng với những tia sáng của một triệu mặt trời.
XCII
Người phụ nữ, xa cách người yêu, quay tròn chiếc xa quay sợi của mình.
Thành phố của cơ thể xuất hiện trong vẻ đẹp của nó; và bên trong nó, cung điện của trí tuệ được xây dựng.
Vòng quay tình yêu xoay trên bầu trời, và chỗ ngồi được làm bằng những viên ngọc quý của kiến thức:
Vậy những gì là tinh tế mà người phụ nữ thêu dệt, và làm cho họ đẹp hơn với tình yêu và lòng tôn kính!
Kabir nói: “Tôi đang dệt vòng hoa của ngày đêm. Khi Người Tình của tôi đến và đôi chân của Chàng chạm vào người tôi, tôi sẽ dâng Chàng giọt lệ.”
XCVIII
Tháng Ba đến gần: à nhỉ, ai sẽ là người hòa hợp tôi với Người Tình của tôi?
Làm sao tôi tìm được những từ ngữ để tả vẻ đẹp của Người Yêu Dấu? Vì Chàng hòa trộn tất cả các vẻ đẹp.
Màu sắc của Chàng ở trong tất cả hình ảnh của thế giới, và nó bỏ bùa mê cả thể xác và tinh thần.
Những ai biết điều này, hiểu trò chơi không thể diễn tả bằng lời của Mùa Xuân là gì.
Kabir nói: “Lắng nghe tôi, anh trai, có ít người nhận ra điều đó.”
XC
Tôi phải đi tới ai để biết về Người Yêu Dấu của mình ?
Kabir nói: “Anh sẽ không bao giờ thấy rừng, nếu anh không để ý đến cây; cũng thế, anh sẽ không bao giờ tìm thấy Ngài trong những ý tưởng trừu tượng”.
Chú thích
1 Brahma: Thần sáng tạo, tinh thần tuyệt đối hay linh hồn vũ trụ.
2 Maya : là thế giới vật chất , là cõi trần hay trần thế, có khả năng tạo ảo giác thông qua sức mạnh siêu nhiên.
3 Yogi: Người luyện tập môn Yoga.
