Đánh giá các dự án hợp tác giữa Ủy ban Văn hóa, Giáo dục và UNICEF thời gian qua có ý nghĩa tích cực trong việc thúc đẩy thực hiện quyền trẻ em tại Việt Nam, giới chuyên gia kỳ vọng trong thời gian tới, các dự án phối hợp này sẽ tiếp tục được nhân rộng và triển khai có hiệu quả.
Trong những năm gần đây Việt Nam đã có những cải cách pháp lý đáng kể. Hiến pháp, được Quốc hội thông qua vào năm 2013, có một chương về quyền con người với một điều khoản cụ thể về quyền trẻ em và vai trò của Nhà nước trong bảo vệ trẻ em. Điều quan trọng là Luật Trẻ em (sửa đổ) được Quốc hội thông qua cũng quy định rõ hơn các điều khoản này trong Hiến pháp bằng cách đưa ra một khung pháp lý để thực hiện các quyền của tất cả trẻ em ở Việt Nam phù hợp hơn Công ước về Quyền Trẻ em.
Dự án “Tăng cường năng lực đại biểu dân cử trong việc thúc đẩy thực hiện quyền trẻ em tại Việt Nam” giai đoạn 2017 – 2021 được Ủy ban Văn hóa, Giáo dục và UNICEF ký kết hoàn thiện vào cuối năm 2017, bắt đầu triển khai các hoạt động cụ thể từ năm 2018. Ủy ban Văn hóa, Giáo dục là cơ quan điều phối và quản lý dự án. Đây là chu kỳ phối hợp thứ ba giữa Ủy ban và UNICEF kể từ năm 2006 đến nay. Các hoạt động của dự án đều nằm trong nội dung chương trình công tác nhiệm kỳ 2016 – 2021 của Ủy ban và phù hợp với mục tiêu, nhiệm vụ của dự án; nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn công tác chăm sóc, giáo dục, bảo vệ trẻ em trong giai đoạn hiện nay.
Mục tiêu của dự án là nhằm góp phần nâng cao năng lực của các cơ quan dân cử trong việc xây dựng và giám sát pháp luật, chính sách liên quan đến quyền trẻ em trên cơ sở phù hợp với Công ước Liên hợp quốc về quyền trẻ em (Công ước CRC) và các chuẩn mực quốc tế khác; xây dựng môi trường pháp luật và chính sách tốt, có khả năng bảo vệ cho mọi trẻ em. Dự án tập trung vào các hoạt động tăng cường cam kết của các cơ quan của Quốc hội trong việc thực hiện quyền trẻ em; tăng cường kiến thức của các đại biểu dân cử về các chuẩn mực quốc tế và pháp luật quốc gia về quyền trẻ em; lồng ghép các vấn đề về trẻ em vào các văn bản pháp lý phù hợp; xây dựng và áp dụng một số bộ công cụ giám sát việc thực hiên chính sách, pháp luật liên quan đến trẻ em…
Nhiều chuyên gia cho rằng, đây là cơ hội tuyệt vời để thảo luận quan điểm về các ưu tiên chính dành cho trẻ em Việt Nam, thảo luận cách thức hợp tác hiệu quả tiến tới thực hiện quyền trẻ em ở Việt Nam để cải thiện phúc lợi, tăng cường bảo vệ và phát triển trẻ em, đưa tuổi thơ trở lại đúng quỹ đạo trong thời điểm mà các em đang phải đối mặt với cả những thách thức cũ và mới.
Trưởng đại diện UNICEF tại Việt Nam Rana Flowers
Theo Trưởng đại diện UNICEF tại Việt Nam Rana Flowers, COVID-19, biến đổi khí hậu, khủng hoảng có thể đe dọa phúc lợi của trẻ em. Tại Việt Nam, chỉ riêng đại dịch đã gây ra thụt lùi trong một số chỉ số về phúc lợi của trẻ em, bao gồm cả sức khỏe thể chất và tinh thần, dinh dưỡng, học tập, bảo vệ khỏi bạo lực, tiếp cận với nước sạch và vệ sinh và mức độ bao phủ trợ cấp xã hội. Thêm nữa là các tác động của khí hậu của hạn hán và lũ lụt, trẻ em và người nghèo là các nhóm thiệt thòi nhất, do sinh kế và cơ hội của họ bị thu hẹp.
5 lĩnh vực đáng chú ý là: Trẻ em và phụ nữ dân tộc thiểu số phải chịu thiệt thòi gần như trên mọi chỉ số phát triển bền vững; khoảng cách số giữa các dân tộc; khoảng cách về giới trên một số chỉ tiêu phát triển bền vững; bạo lực vẫn được áp dụng phổ biến như một phương pháp kỷ luật trẻ em tại Việt Nam; Việt Nam đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng vô hình về nước, đây là lĩnh vực đòi hỏi phải hành động khẩn trương, giám sát thường xuyên và có hệ thống.
Trong khi đó, Quốc hội đóng vai trò then chốt trong thúc đẩy sự tiến bộ trong 5 lĩnh vực trên và tiến bộ về quyền trẻ em nói chung. Đánh giá cao vai trò cụ thể của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục trong công tác xây dựng luật liên quan đến trẻ em tại Việt Nam, nhiều đại biểu kỳ vọng trong thời gian tới, các dự án phối hợp UNICEF sẽ tiếp tục được nhân rộng và triển khai có hiệu quả nhằm thúc đẩy hiệu quả việc thực hiện quyền trẻ em ở Việt Nam
Tại hội thảo tổng kết dự án phối hợp giữa hai cơ quan, nhiều ý kiến cho rằng, số liệu về trẻ em ở Việt Nam vẫn còn thiếu và chưa đồng bộ. Điều này tạo ra những thách thức rất lớn trong việc xây dựng và thực hiện các chính sách và chương trình cho trẻ em. Do vậy, trong thời gian tới, các đại biểu cho rằng, để đảm bảo “không trẻ em nào bị bỏ lại phía sau” đòi hỏi cần phải có các giải pháp đột phá để nhanh chóng theo kịp quá trình phát triển bền vững và hòa nhập cho tất cả mọi người.
Đại diện Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh
Đại diện Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh – tổ chức đại diện tiếng nói, nguyện vọng của trẻ em và giám sát việc thực hiện quyền trẻ em theo ý kiến, nguyện vọng của trẻ em – mong muốn trong hoạt động phối hợp giữa Ủy ban Văn hóa, Giáo dục và các cơ quan của Quốc hội với UNICEF, Trung ương Đoàn được giao nhiệm vụ để cùng triển khai thực hiện, bởi Quốc hội là cơ quan lập pháp và có vai trò rất lớn trong việc giám sát thực hiện quyền trẻ em và các nội dung có liên quan đến quyền trẻ em ở các địa phương. Trung ương Đoàn đang đẩy mạnh việc thực hiện quyền tham gia của trẻ em, nếu nội dung này được thực hiện tốt sẽ là khởi nguồn thực hiện tốt 25 nhóm quyền trong Luật Trẻ em (sửa đổi)…
Đánh giá cao về sự hợp tác, hỗ trợ của UNICEF đối với Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, các tổ chức có liên quan vì sự phát triển của trẻ em Việt Nam, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh kỳ vọng giai đoạn tới của dự án triển khai hiệu quả và mong hợp tác với UNICEF trong nhiều lĩnh vực.
Nhất trí về mục tiêu, khung giải pháp trong Dự án hợp tác với UNICEF giai đoạn 2022 – 2026, tuy nhiên Chủ nhiệm Ủy ban Nguyễn Đắc Vinh cho rằng, cách tiếp cận, giải quyết các vấn đề cần có sự tính toán hệ thống để sau đó có thể đánh giá rõ ràng; nội dung thực hiện trong dự án cần có độ mở nhất định giúp linh hoạt trong quá trình thực hiện. Dự án cần mời các đối tác như Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam… tham gia để phát huy hiệu quả./.
Thu Phương
