Từ thuở xa xưa đồng dao – trò chơi dân gian vừa chơi vừa hát đóng vai trò vô cùng quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần của trẻ thơ nước Việt như: xúc xắc xúc xỉa, thả đỉa ba ba, rồng rắn lên mây, nhảy lò cò, dung dăng dung dẻ, đúc cây dừa, tay có tay không, tập tầm vông, chi chi chành chành, nu na nu nống… Tất cả tạo nên nét sinh hoạt văn hoá dân gian đặc sắc, nhất là diễn ra trong các dịp lễ tết, hội hè. Tuổi thơ nhiều thế hệ người Việt gắn liền với những bài đồng dao, những cánh diều bay bổng, trẻ mục đồng nông thôn chăn trâu thổi sáo trên những cánh đồng bát ngát, an lành. Trong kho tàng đồng dao nước Việt, có một bài đồng dao mà ngày xưa cứ mỗi độ Tết đến, xuân về lại rộn ràng trong tiếng trống hội, tiếng hò reo vui mừng, đã đi vào vào tiềm thức tuổi thơ của biết bao thế hệ người Việt. So với những dịp khác, trò chơi dân gian ngày Tết có phần đặc biệt hơn với bầu không khí hứng khởi và đầy ắp tiếng cười. Trò chơi dân gian này không đơn thuần là trò vui tiêu khiển mà nó chứa đựng những nét đẹp văn hóa đậm đà giá trị truyền thống dân tộc. Đó là trò chơi đồng dao Xúc xắc xúc xẻ mang hơi thở Tết đến rộn ràng.
Đáng tiếc, ngày nay phong tục mang ống tre đi mừng tuổi ngày Tết đã biến mất, dù ở những làng quê xa xôi. Bài đồng dao xưa đã đến mọi nhà trong dịp năm mới với mong muốn về một cái Tết tràn ngập niềm vui tươi, từ chính nhóm ca đồng dao của trẻ thơ đã gắn kết tình cảm xóm giềng với lời chúc nhà nhà một mùa Xuân hưng thịnh, sung túc, an vui.
Hầu hết các trò chơi đồng dao không chỉ rèn luyện thể chất mà còn đậm tính giải trí lành mạnh, đạt tới trình độ nghệ thuật cao và có giá trị thẩm mỹ cao, khơi gợi trí thông minh, tài ứng đáp, phản xạ linh hoạt của con người, đồng thời nêu cao tính cộng đồng. Những trò chơi dân gian này luôn được lưu giữ trong ký ức tuổi thơ của nhiều thế hệ người Việt.
Có thể nói, các bậc tiền bối của chúng ta đã sáng tạo ra nhiều trò chơi dân gian tạo nên nét đặc trưng tiêu biểu, làm phong phú đời sống văn hoá tinh thần của cư dân Việt Nam. Trong đó, đồng dao là một hình thức sinh hoạt của trẻ thơ trong lúc vui chơi vừa hát vừa chơi, nhằm thỏa mãn tính hiếu động và nhu cầu phát triển tâm – sinh lý tuổi thơ, đồng thời nội dung câu hát giúp các em vun đắp tâm hồn trẻ thơ và hiểu biết thêm về thiên nhiên, xã hội. Trẻ em ngày xưa cứ hồn nhiên lớn lên cùng những trò chơi dân dã rất có ý nghĩa trong quá trình vừa chơi vừa học, để dần dần hình thành nhân cách sống khi trưởng thành. Ngoài việc khuyến khích rèn luyện sức khỏe, còn thể hiện sự thông minh, khôn khéo của người chơi, gắn kết bè bạn, xóm làng. Thông qua các trò chơi đồng dao, trẻ thơ cũng có thể hiểu hơn về cuộc sống sinh hoạt đặc trưng, tiêu biểu nhất đang diễn ra trên vùng đất mình sinh sống. Qua đó nâng cao thể chất, ý chí phấn đấu rèn luyện của con trẻ, giáo dục được ý thức cộng đồng, bản sắc và truyền thống văn hóa của quê hương, nơi cộng cư của bao thế hệ và có thể từng bước phát triển, nâng cấp các trò chơi dân gian đồng dao trở thành môn thể thao yêu thích đậm tính văn hóa bản địa.
Những bài đồng dao có nhịp điệu đơn giản gieo vần tự do, có thể ngắn hay dài tùy theo tính chất của trò chơi hoặc lặp đi lặp lại không dứt, diễn ra như một bức tranh sinh động của cuộc sống. Qua đó, sẽ lan tóa nét đẹp văn hóa dân gian Việt Nam đến khắp năm châu, bốn biển.
Trong những thăng trầm suốt chiều dài lịch sử dân tộc, trò chơi dân gian đồng dao là cốt cách, là truyền thống tạo nên nét đẹp sâu sắc của văn hóa. Khi đã trưởng thành, những bài đồng dao là ký ức êm đềm gắn bó với những tháng ngày trẻ thơ hồn nhiên, trong sáng. Những giá trị văn hóa truyền thống ấy mới tạo nên nền tảng, nguồn gốc cho sự phát triển bền vững, trường tồn của dân tộc. Chính vì thế, khôi phục lại trò chơi dân gian nói chung, đồng dao nói riêng là mong muốn của bao người dân nước Việt.
