Giới thiệu khái quát huyện Quỳnh Lưu
Quỳnh Lưu là huyện đồng bằng ven biển, với diện tích tự nhiên 43.762,87ha, dân số 279.977 (tính đến 03/4/2013); có 33 đơn vị hành chính (gồm 32 xã và 1 thị trấn), 406 thôn, bản, khối phố. Huyện có tuyến đường Quốc lộ 1A, Quốc lộ 48, đường sắt Bắc Nam, đường Tỉnh lộ 537 đi qua; có khu du lịch biển Quỳnh, vùng thị tứ đang hình thành và phát triển. Địa hình đa dạng, phức tạp được chia làm ba vùng gồm miền núi – bán sơn địa; đồng bằng và ven biển. Cơ cấu dân cư đa dạng, với nhiều dân tộc anh em cùng sinh sống.
Toàn huyện có 20 di tích lịch sử văn hóa được công nhận (trong đó có 11 di tích cấp Quốc gia và 9 di tích cấp tỉnh); Gia đình văn hoá chiếm 75,6%; 259/406 thôn, bản, khối phố đạt danh hiệu “Làng văn hoá” chiếm tỷ lệ 63,8%; có làng văn hóa Quỳnh Đôi, xã văn hóa Quỳnh Hậu.
Khoảng cách từ huyện lỵ là thị trấn Cầu Giát đến tỉnh lỵ là thành phố Vinh khoảng 60Km. Phía Bắc huyện Quỳnh Lưu giáp thị xã Hoàng Mai, Phía Đông giáp biển Đông; Phía Tây giáp huyện Tân Kỳ và huyện Nghĩa Đàn; Phía Tây Nam giáp huyện Yên Thành; Phía Nam giáp huyện Diễn Châu.
Về núi:
– Núi Trụ Hải ở địa phận xã Quỳnh Lâm cũ, nay thuộc xã Quỳnh Văn.
– Núi Bào Đột ở địa phận xã Bào Giang cũ, nay là thôn 10 xã Ngọc Sơn
– Núi Tùng Lĩnh còn gọi là núi Rừng Thông ở xã Quỳnh Tụ cũ nay là xã Quỳnh Xuân và Quỳnh Văn.
– Núi Thất Tinh.
– Núi Long Sơn ở địa phận làng Nhân Sơn thuộc xã Quỳnh Hồng.
– Núi Qui Lĩnh ở trên bờ biển thuộc xã Hiền Lương cũ này là xã Quỳnh Lương và Quỳnh Bảng.
– Núi Tiên Kỳ hay còn gọi là núi Cờ Tiên cũng nằm trên bờ biển thuộc xã Hoàn Nghĩa nay là Tiến Thuỷ.
– Gò Điệp ở xã Quỳnh Văn.
Về sông:
– Sông Thái.
– Sông Mai Giang.
Về khí hậu và thời tiết:
Quỳnh Lưu nằm trong khu vực nhiệt đới nhưng lại ở miền biển nên thường nhận được ba luồng gió:
– Gió mùa Đông Bắc nằm sâu trong lục địa lạnh lẽo của vùng Sibia và Mông Cổ, từng đợt thổi qua Trung Quốc và vịnh Bắc Bộ tràn về, bà con gọi là gió bắc.
– Gió mùa Tây Nam ở tận vinh Băng-gan tràn qua lục địa, luồn qua các dãy Trường Sơn, thổi sang mà nhân dân thường gọi là gió Lào nhưng chính là gió tây khô nóng.
– Gió mùa Đông nam mát mẻ từ biển Đông thổi vào nhân dân gọi là gió nồm.
Khí hậu Quỳnh Lưu chia làm hai mùa rõ rệt:
– Mùa nóng từ tháng 5 đến tháng 10 dương lịch. Mùa này tiết trời nóng nực, nhiệt độ trung bình 30C, có ngày lên tới 40C.
– Mùa lạnh từ tháng 11 năm trước đến tháng 4 dương lịch năm sau. Mùa này thường có gió mùa đông bắc, mưa kéo dài./.
Xã hội hóa hoạt động lễ hội ở Quỳnh Lưu
Quỳnh Lưu là huyện địa đầu xứ Nghệ, nằm trên tuyến đường giao thông huyết mạch Bắc – Nam, có 43 xã, thị trấn, gần 39 vạn dân, trong đó có 14% đồng bào theo đạo Thiên chúa, có người theo đạo Phật, có đồng bào dân tộc thiểu số, cơ cấu kinh tế theo vùng, miền rõ rệt, đã tạo nên tính đa dạng, phong phú trong đời sống văn hoá.
Trải qua quá trình biến thiên của lịch sử, các lễ hội truyền thống ở Quỳnh Lưu đã không còn giữ được nguyên vẹn bản sắc vốn có. Nhưng dù ở thời kỳ nào thì lễ hội ở Quỳnh Lưu cũng là một hình thức sinh hoạt văn hoá lành mạnh, và có tính phổ biến trong đời sống xã hội, có sức lôi cuốn đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia. Các lễ hội dân gian truyền thống được khôi phục như: Lễ hội Đền Cờn, Lễ Kỳ phúc (Quỳnh Đôi), Lễ hội Đền Thượng (Quỳnh Nghĩa), đền Xuân Hoà, đền Phùng Hưng (Quỳnh Xuân), đền Chính (Tiến Thủy), đền Kim Lung (Mai Hùng)…
Điểm nổi bật của các lễ hội truyền thống ở Quỳnh Lưu là đã được xã hội hoá cao. Nhân dân đã đóng góp công đức hàng chục tỷ đồng để tu bổ di tích, mua sắm, khôi phục đồ tế khí, hàng trăm ngày công để luyện tập, tham gia lễ hội. Công tác quản lý nhà nước về lễ hội được quan tâm đúng mức, trật tự an toàn trong lễ hội được đảm bảo, không có hoạt động mê tín dị đoan… Đặc biệt, Lễ hội Đền Cờn đã được khôi phục từ năm 1999, từ đó đến nay vẫn giữ được vị thế: “Nhất Cờn, nhì Quả, tam Bạch Mã, tứ Chiêu Trưng”. Lễ hội được tổ chức vào các ngày 20, 21 tháng Giêng âm lịch hàng năm, đã huy động được nhiều công, của do nhân dân địa phương, khách thập phương và các nhà hảo tâm đóng góp để tổ chức các hoạt động, tu bổ, phục dựng di tích đền Cờn, gắn với khu công nghiệp Hoàng Mai, đã mở một tiềm năng lớn cho việc phát triển kinh tế, văn hóa tâm linh và du lịch. Chỉ tính riêng từ tháng 6 đến hết 31/12/2012, đền Cờn chuyển về huyện quản lý đã huy động được nguồn công đức là 2.076.324 ngàn đồng (trong đó tiền mặt là 1.585.624 ngàn đồng, hiện vật quy đổi thành tiền là 490.700 ngàn đồng).
Sự thành công của công tác xã hội hoá trong hoạt động lễ hội ở Quỳnh Lưu, thể hiện ở tính tích cực, chủ động, tự giác của người dân, của cả cộng đồng, sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp và sự phối hợp đồng bộ của các ban ngành, đoàn thể từ tỉnh đến cơ sở; đồng thời ngành VHTT chủ động xây dựng kế hoạch sớm, phân công trách nhiệm cụ thể cho từng thành viên trong ban tổ chức, các tiểu ban, làm tốt công tác tuyên truyền, chỉ đạo, hướng dẫn, chuẩn bị các điều kiện đảm bảo… Sau các cuộc lễ hội tổ chức họp tổng kết, rút kinh nghiệm, khen thưởng động viên kịp thời.
Thời gian tới, tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ươngV (khoá VIII) về “Xây dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”, Quỳnh Lưu có quy chế tổ chức hoạt động lễ hội, triển khai Đề án xây dựng thiết chế VHTT-TT đạt chuẩn, hoạt động lễ hội gắn liền các di tích lịch sử – văn hoá, khai thác tiềm năng, bản sắc văn hóa truyền thống của di tích, địa phương, vùng miền để từng bước tu bổ, nâng cấp gắn với phát triển du lịch. Nội dung và các hình thức tổ chức lễ hội được ngành Văn hoá và các cấp, các ngành liên quan trao đổi, thông qua hội thảo rút ra các mô hình, làm hình mẫu để học tập, tổ chức tốt hơn, đáp ứng nhu cầu tâm linh và giao lưu văn hoá, thể thao, góp phần nâng cao đời sống văn hoá tinh thần của nhân dân huyện nhà trong công cuộc đổi mới và hội nhập.
Hồ Thanh Khương (Quỳnh Lưu)
Nguồn: Báo Nghệ An (8/1/2013)
