Các nhà khoa học có thể nhận biết những dấu hiệu sớm của hiện tượng El Nino để đưa ra cảnh báo sớm nhất cho người dân.
El Nino khiến thời tiết đạt mức nóng kỷ lục và gây khô hạn kéo dài. Ảnh: Reuters.
Mùa hè năm 2023, các nhà khoa học dự đoán hiện tượng El Nino sẽ lại xuất hiện. Những năm có El Nino thường khiến thời tiết có xu hướng ấm hơn bình thường, sự kiện này cũng có thể tạo ra những kiểu thời tiết bất thường trên khắp thế giới.
Bên cạnh biến đổi khí hậu, hiện tượng El Nino sắp tới có khả năng khiến thời tiết đạt mức nóng kỷ lục.
Theo National Geographic, sự kiện El Nino thực chất là một nửa của chu kỳ dao động phương nam (El Ninõ–Southern Oscillation hay viết tắt là ENSO).
Khi El Nino xảy ra, bề mặt Thái Bình Dương trở nên ấm áp hơn bình thường, đặc biệt là ở đường xích đạo và dọc theo bờ biển Nam Mỹ và Trung Mỹ.
Các đại dương ấm lên tạo ra hệ thống áp suất thấp trong khí quyển, từ đó gây ra nhiều trận mưa cho các bờ biển phía tây của châu Mỹ.
Nhiều địa phương ảnh hưởng nặng vì hiện tượng El Nino. Ảnh: Reuters.
Một số sự kiện El Nino trước đây từng gây ra lũ lụt mạnh đến mức xóa sổ một ngôi làng. Năm 1972-1973, El Nino khiến nhiệt độ ngoài khơi ở Peru tăng vọt và gần như xóa sổ ngành đánh bắt cá cơm Peru – ngành quan trọng tại đất nước này.
Năm 1997-1998, El Nino khiến Peru gánh chịu thiệt hại hơn 3,5 tỷ USD vì các tòa nhà, đất nông nghiệp và nhiều cơ sở hạ tầng bị phá hủy.
Đến năm 2016, hiện tượng thời tiết này khiến san hô trên khắp Thái Bình Dương bị tẩy trắng. Nam Mỹ bị tàn phá vì lũ lụt và khắp Australia khốn đốn vì loạt đám cháy lớn trong đợt hạn hán nghiêm trọng.
Những sự kiện thiên nhiên cực đoan do El Nino gây ra có thể kéo dài cả năm, mặc dù hiện tượng nhiệt độ tăng thường diễn ra mạnh nhất trong các tháng mùa thu và mùa đông ở bắc bán cầu, cụ thể là từ tháng 10 đến tháng 2 năm sau.
Đây cũng là lý do cái tên El Nino ra đời. Trong tiếng Tây Ban Nha, “El Ninõ” có nghĩa là bé trai và cũng dùng để ám chỉ Chúa hài đồng (hay còn gọi là hài nhi Jesus). Từ lâu, ngư dân ở vùng Nam Mỹ đã biết đến hiện tượng này và đặt tên là El Nino. Lý do là những tác động lớn nhất của El Nino thường xảy ra vào dịp Giáng sinh.
Nửa còn lại của chu kỳ dao động phương nam được gọi là La Nina. Về cơ bản, La Nina trái ngược với El Nino và thường xảy ra sau khi El Nino kết thúc.
Khi La Nina xuất hiện, nhiệt độ đại dương dọc theo nửa phía đông của vùng nhiệt đới Thái Bình Dương sẽ hạ nhiệt và khiến vùng đó rơi vào tình trạng khô hạn.
Dải nhiệt và mưa sẽ chuyển sang bên kia đại dương, nghĩa là Australia, Indonesia cũng như Đông Nam Á sẽ trở nên ẩm ướt và ấm hơn bình thường.
Các sự kiện La Nina có xu hướng diễn ra lâu hơn El Nino, kéo dài trong khoảng 9 tháng cho đến 2 năm.
La Nina thường xuất hiện sau khi El Nino kết thúc. Ảnh: Reuters.
El Nino và La Nina thường xảy ra khoảng 2-7 năm một lần. Vào thời điểm chuyển giao giữa hai sự kiện, nhiệt độ đại dương và lượng mưa sẽ đạt mức trung bình. Tuy nhiên, đây chỉ là ước tính chung chung, không rõ ràng. El Nino mạnh không có nghĩa là El Nina tiếp đó sẽ dữ dội và ngược lại.
Cả El Nino và La Nina đều có thể ảnh hưởng đến thời tiết nằm ngoài lưu vực Thái Bình Dương. Ví dụ, trong những năm xảy ra El Nino, các cơn bão qua Đại Tây Dương sẽ ít và yếu hơn bình thường.
Lượng mưa trên toàn cầu cũng thay đổi, ví dụ khu vực California và Sừng châu Phi sẽ ẩm ướt, trong khi những cơn mưa ở Ấn Độ trong mùa gió mùa sẽ yếu đi, tiểu lục địa Ấn Địa cũng khô hơn một chút.
Khi bắt đầu xảy ra hiện tượng El Nino, những cơn gió mậu dịch thổi qua bề mặt vùng nhiệt đới Thái Bình Dương sẽ chậm lại. Thông thường, các cơn gió này đẩy nước ấm trên bề mặt đại dương về phía đông, đến châu Á và Australia – nơi nước ấm sẽ bị cuốn vào “hồ nước ấm khổng lồ” ở cạnh phía nam Australia, quần đảo Indonesia và đông nam châu Á.
Trong một năm thông thường, khi gió mậu dịch kéo nước từ bề mặt về phía đông, ra khỏi rìa Nam Mỹ và Trung Mỹ, chúng hút nước lạnh từ sâu bên dưới vùng biển lạnh giá và giàu chất dinh dưỡng. Gió mậu dịch cũng thường gây ra hiện tượng nước trồi ở các vùng nước lạnh, sâu gần xích đạo.
Cũng trong một năm đó, thời tiết mát mẻ, không quá mưa sẽ xuất hiện dọc theo bờ biển phía tây của châu Mỹ, đồng thời tạo ra kiểu thời tiết ấm áp, ẩm ướt ở phía tây Thái Bình Dương.
Nhưng khi gió mậu dịch ngừng thổi, hai vấn đề sẽ xảy ra. Thứ nhất là hiện tượng nước trồi do gió kéo nước mát trên bề mặt sẽ chậm lại, thứ hai là nước ấm tích tụ ở phần phía tây của lòng chảo Thái Bình Dương bắt đầu chảy ngược về phía đông.
Và khi hơi ấm lan rộng về phía đông, gió mậu dịch – loại gió được kiểm soát một phần bởi sự chênh lệch nhiệt độ và áp suất không khí giữa hai bờ Thái Bình Dương – sẽ yếu đi.
Do đó, vấn đề kép sẽ xảy ra: Nước lạnh có tác dụng giúp bờ biển Nam Mỹ hạ nhiệt sẽ bị “mắc kẹt” bên dưới bề mặt đại dương và những cơn gió giúp hạ nhiệt lại bị đình trệ.
Hiện, các nhà khoa học vẫn chưa biết chính xác điều gì đã khởi động chu kỳ dao động phương nam. Nhưng họ có thể nhận biết các dấu hiệu sớm của hiện tượng El Nino và biết rõ các sự kiện sẽ phát triển như thế nào. Vì vậy, khi các dấu hiệu xuất hiện, các nhà khoa học sẽ cảnh báo cho người dân El Nino có khả năng xuất hiện khoảng 6-9 tháng sau đó.
