Giới thiệu khái quát tỉnh Nghệ An
Nằm trong hành lang kinh tế Đông – Tây (nối liền Myanmar – Thái Lan – Lào – Việt Nam ) theo Quốc lộ 7 đến cảng Cửa Lò; có 1 thành phố, 3 thị xã và 17 huyện. Trong đó, Thành phố Vinh là đô thị loại 1.
A. GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT CHUNG VỀ TỈNH NGHỆ AN
I. Điều kiện tự nhiên
1. Vị trí địa lý
Nghệ An nằm ở vị trí trung tâm vùng Bắc Trung Bộ, trên tuyến giao lưu Bắc – Nam và đường xuyên Á Đông – Tây, cách thủ đô Hà Nội 300 km về phía Nam. Theo đường 8 cách biên giới Việt – Lào khoảng 80 km và biên giới Lào – Thái Lan gần 300 km. Nghệ An hội nhập đủ các tuyến đường giao thông: đường bộ, đường sắt, đường thuỷ, đường không và đường biển. Bên cạnh đường biên giới dài 419 km và 82 km bờ biển, tỉnh còn có sân bay Vinh, cảng Cửa Lò, kết cấu hạ tầng đang được nâng cấp, mở rộng và xây dựng mới đã tạo cho Nghệ An có nhiều thuận lợi trong giao lưu kinh tế – xã hội với cả nước, khu vực và quốc tế.
2. Đặc điểm địa hình
Nghệ An nằm ở phía Đông Bắc của dãy Trường Sơn, có độ dốc thoải dần từ Tây Bắc đến Đông Nam. Diện tích tự nhiên của tỉnh là 1.648.729 ha, trong đó miền núi chiếm 3/4 diện tích, phần lớn đồi núi tập trung ở phía Tây của tỉnh. Dải đồng bằng nhỏ hẹp chỉ có 17% chạy từ Nam đến Bắc giáp biển Đông và các dãy núi bao bọc. Địa hình của tỉnh bị chia cắt bởi hệ thống sông ngòi dày đặc và những dãy núi xen kẽ, vì vậy gây không ít trở ngại cho sự phát triển giao thông và tiêu thụ sản phẩm.
3. Khí hậu
Nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa mang tính chuyển tiếp của khí hậu miền Bắc và miền Nam. Số giờ nắng trong năm từ 1.500 – 1.700 giờ, bức xạ mặt trời 74,6 Kalo/cm2, nhiệt độ trung bình hàng năm khoảng 230C, cao nhất là 430C và thấp nhất là 20C, lượng mưa trung bình năm là 1.800 – 2.000 mm. Tuy nhiên, hàng năm Nghệ An còn phải chịu ảnh hưởng của những đợt gió Tây Nam khô nóng và bão lụt lớn. Do địa hình phân bố phức tạp nên khí hậu ở đây cũng phân dị theo tiểu vùng và mùa vụ.
II. Tài nguyên thiên nhiên
1. Tài nguyên đất
Đất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh có khoảng 196.000 ha, chiếm gần 11,9% diện tích tự nhiên; đất lâm nghiệp có trên 685.000 ha (41,8%); đất chuyên dùng 59.000 ha (3,6%); đất ở 15.000 ha (0,9%). Hiện quỹ đất chưa sử dụng còn trên 600 nghìn ha, chiếm 37% diện tích tự nhiên, trong đó chủ yếu là đất trống, đồi núi trọc. Số diện tích đất có khả năng đưa vào khai thác sử dụng trong sản xuất nông nghiệp, trồng cây công nghiệp ngắn ngày, dài ngày và cây ăn quả là 20 – 30 nghìn ha, lâm nghiệp trồng rừng, khoanh nuôi, bảo vệ và tái sinh rừng trên 500 nghìn ha. Phần lớn diện tích đất này tập trung ở các huyện miền núi vùng Tây Nam của tỉnh.
2 . Tài nguyên rừng
Diện tích rừng của tỉnh là trên 685.000 ha, trong đó rừng phòng hộ là 320.000 ha, rừng đặc dụng chiếm gần 188.000 ha, rừng kinh tế trên 176.000 ha. Nhìn chung rừng ở đây rất đa dạng, có tiềm năng khai thác và giá trị kinh tế cao.
Tổng trữ lượng gỗ còn trên 50 triệu m3; nứa 1.050 triệu cây, trong đó trữ lượng rừng gỗ kinh tế gần 8 triệu m3, nứa 415 triệu cây, mét 19 triệu cây. Khả năng khai thác gỗ rừng tự nhiên hàng năm 19 – 20 nghìn m3; gỗ rừng trồng là 55 – 60 nghìn m3; nứa khoảng 40 triệu cây. Ngoài ra còn có các loại lâm sản, song, mây, dược liệu tự nhiên phong phú để phát triển các mặt hàng xuất khẩu. Không những vậy, rừng Nghệ An còn có nhiều loại thú quý khác như hổ, báo, hươu, nai …
3. Tài nguyên biển
Nghệ An có bờ biển dài 82 km, 6 cửa lạch, trong đó Cửa Lò và Cửa Hội có nhiều điều kiện thuận lợi nhất cho xây dựng cảng biển. Đặc biệt, biển Cửa Lò được xác định là cảng biển quốc tế quan trọng của vùng Bắc Trung Bộ, đồng thời cũng là cửa ngõ giao thông vận tải biển giữa Việt Nam, Lào và vùng Đông Bắc Thái Lan. Hải phận Nghệ An có 4.230 hải lý vuông, tổng trữ lượng cá biển trên 80.000 tấn, khả năng khai thác trên 35 – 37 nghìn tấn/năm. Biển Nghệ An có tới 267 loài cá, trong đó có nhiều loại có giá trị kinh tế cao và trữ lượng cá lớn như cá thu, cá nục, cá cơm…; tôm biển có nhiều loại như tôm he, sú, hùm… Hai bãi tôm chính của tỉnh là Lạch Quèn trữ lượng 250 – 300 tấn, bãi Lạch Vạn trữ lượng 350 – 400 tấn. Mực có trữ lượng 2.500 đến 3.000 tấn, có khả năng khai thác 1.200 – 1.500 tấn. Vùng ven biển có hơn 3.000 ha diện tích mặt nước mặn, lợ có khả năng nuôi tôm, cua, nhuyễn thể và trên 1.000 ha diện tích phát triển đồng muối.
Biển Nghệ An không chỉ nổi tiếng về các loại hải sản quý hiếm mà còn được biết đến bởi những bãi tắm đẹp và hấp dẫn như bãi biển Cửa Lò, bãi Nghi Thiết, bãi Diễn Thành, Cửa Hiền… trong đó nổi bật nhất là bãi tắm Cửa Lò có nước sạch và sóng không lớn, độ sâu vừa và thoải là một trong những bãi tắm hấp dẫn của cả nước. Đặc biệt, đảo Ngư cách bờ biển 4 km có diện tích trên 100 ha, mực nước quanh đảo có độ sâu 8 – 12 m rất thuận lợi cho việc xây dựng một cảng nước sâu trong tương lai, góp phần đẩy mạnh việc giao lưu hàng hoá giữa nước ta và các nước khác trong khu vực.
4. Tài nguyên khoáng sản
Tỉnh có nguồn tài nguyên khoáng sản quý hiếm như vàng, đá quý, ru bi, thiếc, đá trắng, đá granít, đá bazan… Đặc biệt là đá vôi (nguyên liệu sản xuất xi măng) có trữ lượng trên 1 tỷ m3, trong đó vùng Hoàng Mai, huyện Quỳnh Lưu có trên 340 triệu m3; vùng Tràng Sơn, Giang Sơn, Bài Sơn thuộc huyện Đô Lương có trữ lượng trên 400 triệu m3 vẫn chưa được khai thác; vùng Lèn Kim Nhan xã Long Sơn, Phúc Sơn, Hồi Sơn (Anh Sơn) qua khảo sát có trên 250 triệu m3; vùng Tân Kỳ, Nghĩa Đàn, Quỳ Hợp ước tính 1 tỷ m3. Đá trắng ở Quỳ Hợp có trên 100 triệu m3; tổng trữ lượng đá xây dựng toàn tỉnh ước tính trên 1 tỷ m3. Đá bazan trữ lượng 360 triệu m3; thiếc Quỳ Hợp trữ lượng trên 70.000 tấn, nước khoáng Bản Khạng có trữ lượng và chất lượng khá cao. Ngoài ra tỉnh còn có một số loại khoáng sản khác như than bùn, sản xuất phân vi sinh, quặng mănggan, muối sản xuất sôđa… là nguồn nguyên liệu để phát triển các ngành công nghiệp, vật liệu xây dựng, hoá chất, công nghiệp hàng tiêu dùng và xuất khẩu.
III. Tiềm năng kinh tế
1. Tiềm năng du lịch
Nghệ An có nhiều tiềm năng để phát triển du lịch, trong đó nổi bật là vườn quốc gia Pù Mát, khu bảo tồn rừng nguyên sinh Pù Huống là những kho tàng bảo tồn đa dạng sinh học hấp dẫn khách du lịch trong và ngoài nước; bãi tắm Cửa Lò có nền phẳng, cát mịn, nước trong, sóng không lớn, cảnh quan và môi trường hấp dẫn ngày càng thu hút được nhiều khách du lịch.
Bên cạnh đó, tỉnh còn có trên 1.000 di tích lịch sử , văn hoá, trong đó có 130 di tích lịch sử xếp hạng di tích quốc gia, khu di tích Kim Liên – quê hương của Chủ tịch Hồ Chí Minh được coi là khu di tích quốc gia đặc biệt có giá trị lịch sử to lớn. Với những tiềm năng to lớn về phát triển du lịch, Nghệ An được Chính phủ xác định là một trong những trọng điểm du lịch của cả nước trong chiến lược phát triển du lịch giai đoạn 2001 – 2010.
2. Những lĩnh vực kinh tế lợi thế
So với nhiều tỉnh bạn, Nghệ An có rất nhiều lợi thế mà không phải tỉnh nào cũng có được. Vị trí địa lý của tỉnh Nghệ An nằm trên trục giao thông Bắc – Nam cả về đường bộ, đường sắt, đường biển lẫn đường hàng không. Vì vậy tỉnh có nhiều thuận lợi trong việc giao lưu kinh tế với các tỉnh thành trong cả nước và một số nước trong khu vực. Bên cạnh đó, tỉnh còn có lợi thế là quỹ đất nông nghiệp rộng hơn 19,5 vạn ha, diện tích đất trống, đồi núi trọc chưa sử dụng trên 58 vạn ha, tài nguyên rừng và biển rất phong phú với nhiều loại cây, con có giá trị kinh tế cao. Mặc dù thời tiết có phần khắc nghiệt, khi nóng, khi bão lụt nhưng khí hậu ở đây lại thích hợp với nhiều loại cây trồng và vật nuôi như: lúa, lạc, vừng, mía, dứa, chuối; một số cây công nghiệp, cây ăn quả như: cà phê, cao su, cam, nhãn, xoài… Bên cạnh đó, nguồn nhân lực của tỉnh lại tương đối dồi dào, có truyền thống cần cù, hiếu học, trình độ sản xuất ngày càng cao.
Nhìn chung, Nghệ An có vị trí địa lý kinh tế thuận lợi, có nhiều tiềm năng về tài nguyên thiên nhiên, kết cấu hạ tầng được nâng cấp phát triển đồng bộ, con người Nghệ An năng động, chịu khó học hỏi. Đây là những thuận lợi để thúc đẩy Nghệ An phát triển kinh tế toàn diện cả về nông – lâm – ngư nghiệp, công nghiệp và dịch vụ trong tương lai.
B. Miền núi tỉnh, biên giới, vùng biển tỉnh Nghệ An
Tỉnh Nghệ An có hơn 80% diện tích là vùng đồi núi nằm ở phía tây gồm 10 huyện, và 1 thị xã gồm các huyện: Huyện Nghĩa đàn; Huyện Yên Thành; Huyện Quý Hợp; Huyện Tân kỳ; Huyện Thanh Chương; Huyện Đô lương; Huyện Nam đàn; Huyện Nghi lộc; Huyện Diễn châu; Huyện Quỳnh lưu.
Nghệ An có đường biên giới quốc gia trên đất liền dài 419km, tiếp giáp với 3 tỉnh của nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào (chiếm gần ¼ chiều dài tuyến biên giới Việt Lào), có 116 mốc quốc giới được tôn tạo, tăng dày và 44 cọc dấu. Ngoài ra còn có 1 cửa khẩu quốc tế (Nậm Cắn, Kỳ Sơn); 1 cửa khẩu chính (Thanh Thủy, Thanh Chương), 3 cửa khẩu phụ; 3 lối mở biên giới; 12 điểm qua lại biên giới cho phép dân cư 2 khu vực biên giới Việt Nam – Lào qua lại thăm thân, trao đổi hàng hóa. Hệ thống cửa khẩu, lối mở, điểm qua lại biên giới nằm trên địa bàn 6 huyện, 27 xã biên giới với tổng dân số 21.809 hộ/112.116 khẩu. Đời sống nhân dân khu vực biên giới còn thiếu thốn, lạc hậu, giao thông đi lại khó khăn, việc hiểu biết và thực hiện chức năng quản lý nhà nước về cửa khẩu, biên giới đất liền của các địa phương, đơn vị còn hạn chế. Tình trạng vi phạm các quy định về xuất, nhập, quá cảnh; xuất nhập cảnh vùng biên giới và xuất, nhập khẩu hàng hóa; hoạt động của các loại tội phạm nhất là tội phạm mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy, vũ khí, vật liệu nổ…vẫn còn diễn biến phức tạp. Các huyện có biên giới đất liền của tỉnh Nghệ An gồm: huyện Quế Phòng (có 4 xã), huyện Tương Dương (có 4 xã), huyện Kỳ Sơn (có 11 xã), huyện Con Cuông (có 2 xã), huyện Anh Sơn (có 1 xã), huyện Thanh Chương (có 5 xã).
Theo quyết định 964/QĐ-TTg, ngày 30 tháng 6 năm 2015 của Thủ tướng Chính Phủ, tỉnh Nghệ An có 15 huyện nằm trong danh sách địa bàn ưu tiên thực hiện chương trình phát triển thương mại miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo giai đoạn 2015 – 2020.
2. Huyện Tân Kỳ
3. Huyện Quỳ Hợp
5. Huyện Nghĩa Đàn
6. Huyện Yên Thành
7. Huyện Quỳnh Lưu
8. Huyện Diễn Châu
9. Huyện Nghi Lộc
10. Thị xã Cửa Lò
11. Huyện Thanh Chương
12. Huyện Con Cuông
13. Huyện Kỳ Sơn
14. Huyện Quế Phong
15. Huyện Tương Dương
